• Wetteren, Sectie G, kadastrale perceel 988 (deels)

• Voor de bouw van de bunker werd een stuk landbouwgrond onteigend van 1 are 32 ca. Dit onteingende perceeltje lag toen 59 meter verwijderd van de huidige Steenbergstraat op de oostkant van een 88 are groot stuk landbouwgrond aansluitend bij het kerkhof van Kwatrecht. Het onteigende perceeltje kwam hierdoor op dezelfde hoogte te liggen dan het dodenhuisje op het kerkhof zelf.
• Om dit terreintje ten allen tijde te kunnen bereiken werd een strook van 2 meter breed en een lengte van 59 meter op de oostrand van dit perceel 988 voorzien als permanente erfdienstbaarheid.
• Om de bunker te kunnen bouwen werd deze eerder voorziene strook van 2 meter breed vanaf het ogenblik dat de werken zouden starten voor een periode van maximum 8 maanden uitgebreid met extra 3 meter breedte op hetzelfde perceel 988 zodat dan tijdelijk een strook van 5 meter breed werd verkregen om de bouw van de bunker mogelijk te maken.
• Bovenstaand terrein was toen nog eigendom van Mr Pieter Bogaert, meestergast en wonende te Kwatrecht.
• De akte voor de verkoop van het perceel en de bijhorende erfdienstbaarheden werd verleden op 5 september 1934 voor de totaalprijs van 800 BEF. Het was daarbij de eerste onteigening en akte voor de bouw van Bruggenhoofd Gent.
• De akte bevatte geen clausule voor jaarlijkse intresten.

• Het toenmalige landbouwperceel G988 is ondertussen deels bijkomend verkaveld en bevat heden nog de woning westelijk van het kerkhof. De bunker zelf staat heden op een boomgaardje dat kadastraal nog aansluit bij een groter zuidelijk veld, namelijk G988m. In de noordoostelijke hoek van dit perceel bestaat nog altijd een klein vierkant perceeltje G988k dat nog altijd strookt met het ooit onteigende perceel en de bunker.
• Het perceel G987 die ooit de oostgrens vormde van het toenmalige kerkhof van Kwatrecht is ondertussen uitgebreid met meer dan de helft van het vroegere perceel 988. Daardoor heeft het volledige huidige kerkhof perceelnummer G987g gekregen.
• Het huidige kerkhof heeft een hoofdingang tussen twee in baksteen gemetste sokkels. Er is nog altijd naar het kerkhof een tweede ijzeren hek dat normaal altijd dicht is. Dit komt nog altijd perfect overeen met de vroegere erfdienstbaarheid om de bunker A41 te bereiken.
• In 1961 was de bunker zelf nog altijd niet opnieuw verkocht en nog altijd dus staatseigendom.
• In dit geval is de kans dus groot dat het beperkte perceeltje met bijhorend de bunker, ondanks dat ze opgenomen zijn bij het boomgaardje horende bij de woning westelijk van het kerkhof, in feite nog altijd staatseigendom is en dus nooit officieel werden teruggekocht van de Belgische staat.

• De bunker ligt nog altijd aan het zicht onttrokken langs de Steenbergstraat achter een veel te grote haag achteraan het kerkhof van Kwatrecht. Hij staat westelijk van het huidige dodenhuisje op het kerkhof.
• Je kan de bunker eigenlijk beter zien staan vanaf de wegel Kele zuidoostelijk van de bunker.
• Let op, de bunker is nog altijd maar officieel te bereiken via privédomein. Respecteer dit aub ondanks de twijfel of het nu nog staatseigendom is of niet.

• Het is een voorliniebunker tussen de spoorlijn Brussel-Oosende en de steenweg Aalst-Gent, tussen Av14 (195 m) en A42 (205 m). Hij was in hoek opgesteld met Av14 om zo het gezichtsveld en en het vuurbereik te vergroten. De bunker stond ook nog vrij kort tegen de zware bunker S8 (140 m) die langs de grote steenweg stond. Deze 4 bunkers vormden hier dus echt een cluster van 4 bunkers om de doorgang naar Gent via de Brusselsesteenweg te verhinderen via zowel de steenweg als de velden er omheen.
• Doordat hij in hoek was opgesteld met de bunker Av14, hadden ze samen een groter en kruisend vuurgebied.
• De vuursector van de bunker Av14 vuurde in oostelijke richting in hoek met de bunker A41 over de open velden richting Brusselsesteenweg. De bunker A41 waarmee hij in hoek was opgesteld, nam dan de velden zuid-zuidoostelijk, parallel met de wegel Kele onder vuur. De zware bunker S8 bestreek dan de steenweg Brussel-Aalst, komende van het Bourgondisch Kruis. De bunker A42 op de huidige rand van de industriezone Neerhonderd, nam dan juist achter de laatste bewoning aan de overzijde van de steenweg, de toen oosten-zuidoosten gelegen velden (nu industriezone) onder vuur.

• Twee achteraan verbonden kamers en een sas.
• Beide kamers waren voorzien voor het plaatsen van een mitrailleur.
• Het extra kamertje van 1,00 x 1,60 m achteraan de 2e mitrailleurkamer is zonder de plannen nog te wijzigen in oktober 1934 geseponeerd en nooit zo gebouwd geweest.

• De bunker was standaard voorzien voor de opstelling van Maximmitrailleurs.
• Daarnaast was hij eveneens voorzien om Hotchkiss- of Coltmitrailleurs te kunnen opstellen.

Omschrijving van het gecamoufleerde bunkertje:

• De hoeken waren afgewerkt met baksteen en het geheel werd gecementeerd.
• Hij was allicht geverfd in een donkerrode steenkleur die nog zichtbaar is aan de binnenzijde van de schietgaten.
• Al het houtwerk was standaard uitgevoerd in Noors rood dennenhout tenzij anders vermeld.
• De beide schietgaten zaten verborgen achter houten luiken, openend in 2 richtingen, elk 0.50m x 1.40m (BxH). Aan de buitenzijde waren hier bijkomend houten valse raamprofielen op bevestigd om het geheel toch zeer expliciet het uitzicht van ramen te geven. Dit is dus een van de weinige bunkers uitgevoerd met volledig "houten" luiken. De reden waarom is totaal onduidelijk.
• De bunker had bijkomend geen andere valse ramen.
• Afwijkend in dit geval was dat de puntgevel aan de kant van de schietgaten stond.
• Hierdoor had de bunker een vrij stijl en groot zadeldak
• De dakbedekking bestond uit rode Boomse pannen.
• Op de bovenkant stond een groot ijzeren kruis.
• Hij zou ook een betonnen kroonlijst gehad hebben zoals het dodenhuisje er juist naast.
• Het toegangssas was uitgewerkt met een betonnen toegangstrapje. In dit sas was een sterfputje voorzien.
• Bij de bunkers met mitrailleurkamer(s) was de toegang tot de eigenlijke gevechtsruimtes van de bunker gescheiden van het sas door middel van een gepantserde metalen deur van 0.86m x 1.82m (BxH) met zonneblinden, omlijsting en luikje voor toegangsverdediging.
• De eigenlijke toegang bij de inkom was op zijn beurt afgesloten met een metalen traliehekje van 0.90m x 1.82m
• In elke mitrailleurkamer was daarnaast standaard aanwezig:
  • 3.50 meter etagères met leggers in inlandse eik.
  • Een inlands eiken plankje van 0.32m x 0.12m x 0.06m met ijzeren steunen voor de plaatsing van een kogelpers.
  • 6 zware geschilderde hanghaken voor ophangen materialen in de kamers
  • Een verzinkte hanghaak aan het plafond voor ophangen olielamp (in vredestijd)
  • 1 chardome en chardomeplaat voor de standaard opstelling van een Maximmitrailleur
• Ventillatiegaten waren aan de buitenzijde aan de bovenzijde afgesloten met een koperen geperforeerde afdekplaat om ingooien van projectielen naar binnen onmogelijk te maken.
• Zelfs de beplanting was aangepast aan de camouflage, zo waren er twee treurwilgen en 4 cipressen rondom aangeplant.
• Aan de 3 zijdes niet aansluitend bij het dodenhuisje van het kerkhof, zat de bunker verstopt achter een haag waarin een poortje was voorzien om het bunkerterrein te kunnen betreden.
• Als globaal uitzicht was hij sterk gelijkend op het dodenhuisje enkele meters verder op het kerkhof van Kwatrecht.

Bouwplannen horende bij deze bunker

• Deze bunker was jaren lang haast niet te zien. Hij stond totaal overgroeid met klimop.
• Rond 2012 werd hij door de eigenaar van de boomgaard waar de bunker bij aangesloten zit, volledig kaal gezet zodat hij nu wel degelijk mooi in het zicht is komen te staan.
• Het bunkertje is nochtans volledig vrij en toegankelijk.

• Dit is eveneens een bunker die op de linie, heel zwaar in de gevechten betrokken is geweest.
• Hij draagt dan ook zeer veel projectielinslagen.
• Hij is zeker doelbewust ooit bij Duitse aanvallen zwaar geviseerd geweest, net omdat hij de velden tussen de Oosterzelesteenweg en het kerhof van Kwatrecht volledig in zijn vizier had.
• Hij telt zowel projectielinslagen van kogels als van zwaarder Duitse PAK37 op zijn voorgevel en linker zijkant.
• Ook het toegangssas telt nog een paar projectielinslagen, allicht van Belgisch 47 mm geschut.
• Aan de binnenzijde is het bunkertje grotendeels ontmanteld.
• Merkwaardig genoeg telt hij aan de binnenzijde, ondanks de zware beschietingen, geen sporen van binnengevlogen projectielen.

• Het bunkertje is tijdens de meidagen '40 meermaals gewisseld van bezetters. Hij moet bij de eerste aanvallen op het Bruggehoofd Gent te Kwatrecht uit Belgische handen gegaan zijn. Daarna werd hij bij Belgische tegenaanvallen allicht steeds vrij direct opnieuw heroverd op de Duitsers maar diende hij vaak kort nadien opnieuw vrijgegeven te worden wegens te lastig om te kunnen blijven behouden op de Duitse aanvallers. Deze konden hem natuurlijk bij verovering niet omdraaien. De schietgaten bleven voor hen in de verkeerde richting staan.
• Bij allicht de zware Belgische tegenaanval gesteund door 2 Belgische Renault AGC -tanks in de ochtend van 21 mei 1940, is hij allicht ook van Belgische kant beschoten door deze tanks. Er zijn hiervan duidelijk sporen te zien rond de toegang. Allicht deed dit toen de Duitse bezetters van de bunker reeds vluchten.
• Het bunkertje moet in elk geval dood en verderf gezaaid hebben aan Duitse kant. In de velden direct nabij deze bunker, waren na de meidagen '40 meerdere Duitse veldgraven terug te vinden.

• Het bunkertje zijn aandeel in het bouwproject A bedroeg origineel 64.637,58 Bef. Met inbegrip van wat gemeenschappelijke kosten zoals onder andere de niet individueel verdeelde beplantingen moet deze prijs allicht opgetrokken worden tot 64.946,33 Bef. Als men hier nog eens een aantal zaken gaat bijtellen die niet dienden ingecalculeerd te worden door de bouwfirma's maar rechtstreeks werden aangeschaft door de militaire overheid zoals bv chardomes, koepels, ventillatoren,... moet de totale kostprijs ongeveer op 65.246,33 Bef hebben gelegen.
• Ter info: 1 BEF in 1934 komt ongeveer overeenkomt met een bedrag van 74 BEF (1.84€) in 2013, een "factor 74" dus.

• Algemene beschrijving Bruggenhoofd Gent door de Dienst Erfgoed:
  • https://inventaris.onroerenderfgoed.be/gebeurtenissen/1072839
• Detailfiche van de Dienst Erfgoed over deze bunker:
  • https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/85076

Foto's van deze bunker

Oude foto van kort na de meidagen '40

Enkele foto's van rond 1980 - Collectie Jacques De Vos

Wijze waarop het bunkertje in 2003 al eens kon gefotografeerd worden - Collectie Kris Vlaeminck

Eerste eigen prospecties in 2007 - Gezien het bunkertje volledig via privédomein te bezoeken was, was het ook voor mij in die periode een niet zo evident bunkertje om in detail te fotograferen.

Het bunkertje zat toen nog meer dan in 2003 totaal verborgen onder klimop.

Nieuwe eigen prospectie in 2012 toen het bunkertje volledig werd ontdaan van alle klimop.